Böbreklerimiz omurganın iki yanına karşılıklı olarak yerleşmiş, bel hizasında bulunan, fasulye şeklindeki organlarımızdır. Her biri yaklaşık 150 g kadar olsa da, vücuttaki görevleri önemli ve büyüktür.

Böbreklerimiz

Böbreklerimiz omurganın iki yanına karşılıklı olarak yerleşmiş, bel hizasında bulunan, fasulye şeklindeki organlarımızdır. Her biri yaklaşık 150g kadar olsa da, vücuttaki görevleri önemli ve büyüktür.

Böbreklerimizi vücuttaki görevi nedir?

Böbreklerimiz vücuttaki atık ürünlerin ve fazla sıvının vücuttan atılması sağlar. Aynı zamanda vücuttaki tuz, potasyum, kasiyum, fosfor gibi minerallerin dengesinin düzenlenmesi de böbreklerin görevidir. Normal çalışan bir böbrek her gün yaklaşık 200 litre kanın filtreleme ve geri dönüş işlemini gerçekleştirir. Böbreklerin görevi yanlızca bunlarla sınırlı değildir. Aynı zamanda böbreklerimiz;

• Vücut sıvılarını dengeler.

• Kan basıncı dengesini sağlayan hormonları düzenler.

• Sağlıklı kemik oluşumu için gerekli olan aktif D vitamini üretimini sağlar.

• Kan yapımı için gerekli olan kırmızı kan hücrelerinin üretimini kontrol eder.

• Kullandığımız bazı ilaçların atık ürünlerini uzaklaştırır.

Böbrek yetmezliği nedir?

Kronik böbrek yetmezliği veya kronik böbrek hastalığı böbreğin zaman içinde görevlerini yerine getirememesi demektir. Genellikle böbrek yetmezliğine neden olan hastalığa bağlı olarak aniden değil, belirli aşamalar ile zaman içinde gerçekleşir ve sonunda böbrekler tamamen çalışamaz hale gelir.

Kronik böbrek yetmezliğinin belirtileri nelerdir?

Kronik böbrek yetmezliği genellikle ilk dönemlerinde sessiz şekilde ilerler ve hiçbir belirti vermeyebilir. Bu belirtiler genellikle, böbrek fonksiyonlarının büyük bir kısmının kaybedildiği son evrelerde ortaya çıkmaktadır. Kronik böbrek yetmezliğinin belirtileri her hastada aynı şekilde ortaya çıkmayabilir.

Farklı hastalıklarla da kolayca karıştırılabilen kronik böbrek yetmezliği belirtileri genel olarak şunlardır:

• Vücutta atık maddeler (üre, kreatinin) ve sıvı birikimi

• Kansızlık

• Kan basıncında düzensizlikler

• Kemik gelişiminde bozukluklar

• Halsizlik ve yorgunluk

• Bulantı, kusma

• Vücutta sıvı birikimine bağlı olarak ayak bilekleri, parmaklar ve gözlerde daha belirgin şişkinlik

• İştah kaybı

• Uyku problemleri

• Kaşıntı ve ciltte kuruluk

• Baş ağrısı

• Konsantrasyon bozukluğu

Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri nelerdir?

Kronik böbrek yetmezliği genellikle bazı hastalıkların sonucunda ortaya çıkmaktadır.

· Diyabet: Ülkemizde ve dünyada böbrek yetmezliğinin en sık nedeni halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabettir. Kandaki şeker seviyesi yüksek olması, böbreklerdeki küçük kan damarlarına zarar vererek böbrek yetmezliğinin gelişmesine neden olabilmektedir.

· Hipertansiyon: Halk arasında yüksek tansiyon olarak bilinen hipertansiyon, böbrekleri de etkileyebilmektedir. Tansiyonun yüksek olması zamanla böbreklerdeki küçük kan damarlarını hasarlandırarak böbreklerin sağlıklı çalışma sistemini bozabilir. Yüksek tansiyon böbrek yetmezliğine neden olabildiği gibi kimi zaman da böbrek yetmezliği yüksek tansiyona yol açabilmektedir.

· Nefritler: Böbreğin en küçük birimi nefron adı verilen oluşumlardır. Nefrit böbreklerin ilthaplanmasına denir ve nedeni çoğu zaman bilinmemektedir.

· Polikistik böbrek hastalığı: Böbrekte zamanla büyüyebillen ve sayısı artan kistlerin oluşması, böbrek hasarı hatta böbrek yetmezliğine neden olabilir. Polikistik böbrek hastalığı en sık görülen kalıtsal böbrek hastalığıdır.

· Taş hastalıkları ve enfeksiyonlar: Uzun süredir var olan taş hastalıkları, sık sık tekrar eden idrar yolları enfeksiyonları, idrar yollarının tıkanmasına neden olabilecek hastalıklar da (prostat büyümesi, prostat veya mesane kanseri vb.) böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir.

Kronik böbrek yetmezliğininde tedavi seçenekleri nelerdir?

Böbrekleriniz yaşamınızı sağlıklı sürdürmenizi sağlayacak kadar yeterli çalışmıyorsa, kısmen de olsa böbrek fonksiyonlarını yerine koyma tedavilerine ihtiyaç vardır.

Böbrek nakli

Böbrek nakli çalışmayan böbreğinizin yerine canlı vericiden ya da kadavradan alınan sağlıklı bir böbreğin ameliyat ile yerleştirilmesidir.

Kronik böbrek yetmezliği geliştiğinde, doktorunuz sizi ve ailenizi böbrek nakli ile ilgili bilgilendirecek ve gerekli testler için sizi yönlendirecektir.

Böbrek naklinin yapılabilmesi için uygun bir verici olması gerekmektedir. Sizin ve vericinin nakil ameliyatı için bir engeli olmadığında nakil işlemi gerçekleştirilir. Böbrek nakli sonrasında uzun yıllar süren bir ilaç kullanım döneminiz olacaktır. Bu ilaçlar vücudunuzun yeni böbreği reddetmemesi için bağışıklık sisteminizi baskılamaya yöneliktir. Bu nedenle ilaç kullanımı süresince bazı yan etkiler yaşanabilmektedir.

Nakledilen böbrek eğer sağlıklı böbreğiniz gibi çalışırsa geçmiş yaşamınıza yakın bir yaşam kalitesi ile hayatınızı sürdürebilirsiniz.

Diyaliz

Kronik böbrek yetmezliği nedeniyle vücudunuzda birikmiş olan zararlı maddeleri ve fazla sıvıyı uzaklaştırma işlemidir.

Periton Diyalizi

İç organlarımızın etrafını saran, yarı geçirgen bir zar olan periton zarının kullanılarak, kanın temizlenmesi işlemidir.

Bu tedavide karın boşluğuna küçük bir operasyon ile ince, yumuşak, silikondan üretilmiş bir kateter yerleştirilir. Bu kateter aracılığı ile karın boşluğuna özel bir solüsyon doldurulur. Kandaki atık maddeler ve fazla sıvı bu solüsyon içerisine geçer ve solüsyonun yenisiyle değiştirilme işlemine kadar temizlenme olayı devam eder.

Periton Diyalizi tedavisinin 2 türü vardır:

Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi: Periton diyalizi sırasında kullanılan solüsyon karın boşluğuna 6-8 saat bekletilir. Bu bekleme süresi esnasında temizlenme işlemi gerçekleşir. Daha sonra yerçekimi etkisi ile beklemiş olan solüsyon boşaltılır ve yeni diyaliz solüsyonu doldurulur. Diyaliz işlemindeki dolum ve boşaltım işlemleri sırasında herhangi bir makine kullanılmaz. Bu tip diyaliz işlemine Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi (SAPD) denir.

Çoğu hasta günde 4 kere (sabah uyandıklarında, öğle vaktinde, akşam yemeğinden önce ve uyumadan önce) değişim yaparlar. Bir değişim işlemi yaklaşık yarım saat sürer. SAPD iş yerinde, evde, uygun olan herhangi bir ortamda yapılabilir.

Aletli Periton Diyalizi: Evde makine aracılığı ile uygulanan periton diyalizi türüdür. Bu periton diyaliz yönteminde hasta, yatmadan önce tedaviye başlamak için makine seti ve solüsyon torbalarını periton diyalizi makinesine yerleştirir ve makineyi çalıştırır. Makine gece boyunca (8-10 saat) karın boşluğuna diyaliz sıvısını verir, bekletir ve boşaltır.

Diyaliz işlemi hasta uykudayken gerçekleşir ve sabah kalktığında hasta tedaviden ayrılır.

Periton Diyaliz Tedavisinin Olumlu Yönleri:

· Eğitimi kısa ve basittir.

· Eğitim verildikten sonra tedavi evde veya uygun olan herhangi bir ortamda hasta veya yakınları tarafından uygulanabilir.

· Diyaliz merkezine bağımlılık gerektirmez. Tedavinizi evinizde gerçekleştirebilirsiniz.

· Normal günlük yaşamın daha kolay sürdürülmesine yardımcı olur. (okul, iş, seyahat, tatil..vb)

· Daha aktif yaşam olanağı sağlar.

· Kalan böbrek işlevlerinin (idrar yapma, atık maddelerin uzaklaştırılması, böbrekten üretilen hormonların üretiminin devamı) daha iyi korunmasını sağlar. Her gün uygulanması nedeniyle, daha iyi sıvı kontrolü ve bunun sonucunda da daha iyi kan basıncı kontrolü sağlanabilir.

· Diyet kısıtlaması daha azdır.

· Kan ile yapılan bir diyaliz olmadığı için kansızlık problemi daha az yaşanır.

Periton Diyaliz Tedavisinin Olumsuz Yönleri:

· Her gün uygulama gerektirir.

· Kateterin yerleştirilmesi için küçük bir operasyon gerekir.

· Diyaliz esnasında temizliğe dikkat edilmez ise enfeksiyon gelişebilir.

Hemodiyaliz

Hemodiyaliz, kanın bir hemodiyaliz cihazı vasıtasıyla vücut dışına alınıp, özel bir filtreden geçirilerek temizlenmesi sağlandıktan sonra vücuda geri verilmesi işlemidir.

Genellikle haftada 3 kez, 4 saat bir diyaliz merkezinde, diyaliz hemşireleri ve hekimleri aracılığıya gerçekleştirilir. Hemodiyaliz makinesine yerleştirilen bir filtre aracılığı ile, bir çeşit kan süzme işlemi sonucu vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlayan bir tedavi şeklidir. Hemodiyaliz cihazına gidecek yeterli kan akımını sağlamak için lokal anestezi ile, bilek veya dirsekteki bir atardamarın bir toplardamara bağlanmasını (fistül) içeren bir cerrahi

işlem yapılır. Diyaliz işlemi sırasında fistül olan kola takılan iki iğne aracılığıyla hastanın kanı hemodiyaliz makinesindeki filtreye gider ve temizlendikten sonra hastanın vücuduna geri döner. Hemodiyaliz tedavisi doktor ve hemşirelerin bulunduğu “Diyaliz Merkezleri”nde yapılır.

Hemodiyaliz Tedavisinin Olumlu Yönleri:

· Diyaliz merkezi çalışanları ve diğer hastalar ile düzenli bir ilişki oluşturulması.

· Haftada üç gün diyaliz merkezine gidilerek, diğer günlerde serbest kalınması.

· Tedavinin doktor ve hemşire gözetiminde yapılması.

Hemodiyaliz Tedavisinin olumsuz Yönlerileri:

· Haftada üç gün bir diyaliz merkezine gidilmek zorundadır.

· Fistül için küçük bir cerrahi operasyona ihtiyaç vardır.

· Her diyaliz işleminde kola iki iğne yerleştirilmesi gerekmektedir.

· Diyalizden sonra baş ağrıları, kramplar, mide bulantısı, halsizlik gibi rahatsızlıklar yaşanabilir.

·

· KAYNAKÇA

· Sevinç M, Ortaboz M, Ünsal A, Periton diyalizi fizyolojisi ve yöntemleri, Periton Diyalizi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p.1-5.

· Gültekin Süleymanlar, Kronik Böbrek Hastalığı ve Yetmezliği: Tanımı, Evreleri ve Epidemiyolojisi, Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2007;3(38):1-7

· Zülfükar Yılmaz, Yaşar Yıldırım, Ali Kemal Kadiroğlu, M. Emin Yılmaz, Hemodiyaliz Tedavileri,

· Miklos Z. Molnar et all, Dialysis Modality and Outcomes in Kidney Transplant RecipientsClin J Am Soc Nephrol 7: 332–341, 2012.

· Haya R. Rubin, Patient Ratings of Dialysis Care With Peritoneal Dialysis vs Hemodialysis, JAMA. 2004;291:697-703

· Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics. 2013;6(1):1-8

· Bülent Tokgöz, Kronik Böbrek Yetmezliğinde Renal Repllasman Tedaviler

· Reha DEMİREL, Hemodiyaliz Ve Periton Diyalizi Tedavisi Gören Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Yaşam Kalitesinin Karşılaştırılması,

Yorumlar